Co to jest ból fantomowy?

Ból fantomowy – nieprzyjemne wrażenie, odczuwane np. w miejscu nieistniejącej, amputowanej kończyny (ból „kończyny fantomowej”) lub innej nieistniejącej części ciała, niezwiązana z bezpośrednim działaniem bodźców bólowych lecz z trwałością wcześniej wytworzonych neuronowych połączeń z odpowiednimi częściami kory mózgu. Zjawisko występuje powszechnie i było znane od dawna – fascynowało np. Kartezjusza. Pod wrażeniem obserwacji małej dziewczynki, cierpiącej po amputacji dłoni, gdy rozwinęła się w niej gangrena, napisał: „utraciłem wiarę w prawdziwość moich zmysłów”. Pierwsze wątpliwości, czy wrażenia zmysłowe prowadzą do prawdy, mogły być początkiem drogi do stwierdzenia „Cogito ergo sum”. Informacje o przeżyciach tysięcy żołnierzy, którzy stracili kończyny w czasie wojny secesyjnej, spopularyzował Silas Weir Mitchell (twórca określenia „fantomowa kończyna”). Podjął on systematyczne (pionierskie) badania w tej dziedzinie, ustalając m.in. że bóle odczuwa 95% pacjentów po amputacjach, mają różny charakter i różną siłę – np. bóle obciętych palców są silniejsze niż fantomowych nóg, bólowi może towarzyszyć wrażenie sparaliżowania lub wrażenie możliwości ruchu (niektórzy pacjenci próbują np. nieistniejącą ręką uchwycić kapelusz, porywany przez podmuch wiatru). Opisał przypadki przenoszenia na fantom bólu odczuwanego przed amputacją, np. bólu artretycznego, oraz liczne inne obserwacje.