Czego dotyczy indeks cefaliczny?

Indeks cefaliczny - stosunek szerokości czaszki do jej długości, pomnożony przez 100. Mierzy się go na głowach osobników żywych. Wartości od 60 do 76 są charakterystyczne dla dolichocefalii, od 76 do 80 dla mezocefalii, a od 80 do 95 - brachycefalii. Mierzony na czaszkach jest o jeden punkt mniejszy. Nazywa się go wtedy wskaźnikiem czaszkowym.

W antropologii fizycznej analizuje się zarówno współczesne zróżnicowanie międzypopulacyjne wskaźników głowy jak i zmienność tego wskaźnika w historii. Tendencję do skracania się długości głowy nazywamy brachycefalizacją. Krótkogłowość jest cechą ewolucyjnie nową, formy kopalne człowieka były długogłowe. Na krótko- i długogłowców podzielił ludzi w XIX w. szwedzki anatom Gustaf Retzius.

Jan Czekanowski w swoich badaniach dowodził, że w historii Europy środkowej miały miejsca cykliczne wahania długości głowy (zmiany ku krótkogłowości w epoce mezolitu, brązu i późnego średniowiecza (bez Skandynawii). Natomiast paleolit, neolit i epokę żelaza charakteryzuje tendencja do długogłowości).