Jaki papier w krótkim czasie żółknie i staje się wyjątkowo kruchy?

Kwaśny papier – określenie papieru, do produkcji którego wykorzystuje się dodatki chemiczne o charakterze kwasowym. Papier tego typu, stosowany powszechnie od połowy XIX wieku, w krótkim czasie żółknie i staje się kruchy, co powoduje ogromne straty w zbiorach bibliotecznych i archiwalnych.

Degradacja papieru to proces powolny, jednak ulega on znacznemu przyspieszeniu w środowisku kwaśnym. W połowie XIX wieku upowszechniła się metoda produkcji papieru, w której do masy papierniczej dodawano klej żywiczno-ałunowy. Pozostający w papierze ałun siarczan glinu tworzył w reakcji z wodą kwasy katalizujące rozpad celulozy (hydroliza kwasowa).

W procesie tym łańcuchy celulozy skracają się, przez co zmniejsza się odporność papieru na rozrywanie, a jednocześnie wzrasta usieciowienie ich struktury – papier wówczas sztywnieje i staje się kruchy. Równolegle z rozpadem pod wpływem wody, łańcuchy celulozy podlegają reakcji z tlenem, co też prowadzi do ich skracania. W papierze utlenia się nie tylko celuloza, ale i zawarta w papierze lignina co prowadzi do zżółknięcia papieru. Rozpad łańcuchów celulozy prowadzi do stopniowego pogarszania się stanu papieru, a w końcu do jego całkowitej dezintegracji.