Demokratyzacja i zwiększenie praw poszczególnych republik spowodowało wzrost tendencji niepodległościowych. W efekcie w 1991 roku odbyło się referendum, w którym większość mieszkańców republik związkowych, biorących udział w głosowaniu, opowiedziało się za likwidacją dotychczasowej formuły związku i utrzymaniem jedności w inny sposób. 29 sierpnia tego samego roku partia została rozwiązana po wezwaniu Gorbaczowa do jej samorozwiązania, a parlament rosyjski zadecydował o jej likwidacji, prawnym zakazaniu działalności i zasekwestrowaniu jej majątku. Podobne decyzje podejmowano równolegle w pozostałych republikach radzieckich. Gorbaczow zrezygnował z prezydentury 25 grudnia. 8 grudnia Borys Jelcyn, Leonid Krawczuk i Stanisłau Szuszkiewicz podpisali układ białowieski o likwidacji ZSRR i utworzeniu Wspólnoty Niepodległych Państw. 25 grudnia 1991 zdjęto z masztu flagę ZSRR, a 26 grudnia 1991 ZSRR przestał istnieć z mocy prawa.

Więcej informacji: pl.wikipedia.org