Falanga – zwarty liniowy szyk bojowy piechoty greckiej, a potem macedońskiej i hellenistycznej. Znany już na Wschodzie w III tysiącleciu p.n.e. (Sumerowie), w państwach Grecji przyjął się w VII wieku p.n.e. dla formacji hoplitów.

Tworzyli ją hoplici ustawieni w 8–16 szeregach jeden za drugim. Gdy zginął hoplita z pierwszego szeregu, na jego miejsce wchodził żołnierz z drugiego. Falanga najczęściej przystępowała do bitwy w szyku zamkniętym (συνασπισμός), gdzie każdy z hoplitów osłaniał lewą połową swej tarczy (tak zwanym hoplonem) swojego towarzysza. Podczas starcia walczyły jedynie dwa pierwsze szeregi, pozostali zaś nadawali impet natarciu, napierając na swych poprzedników i uniemożliwiając im odwrót.

Falangę grecką udoskonalił tebański wojskowy i polityk Epaminondas, który wprowadził tzw. szyk ukośny. Przeniósł punkt ciężkości z prawego skrzydła i środka falangi na lewe skrzydło, a liczbę szeregów hoplitów zwiększył do 50. Po raz pierwszy zastosowano ten szyk w bitwie pod Leuktrami w 371 p.n.e. stoczonej pomiędzy wojskami Epaminondasa i armią spartańską dowodzoną przez króla Kleombrotosa. Dzięki skuteczności szyku ukośnego starcie zakończyło się zwycięstwem Epaminondasa.

Więcej informacji: pl.wikipedia.org